سندرم آشرمن (Asherman’s Syndrome) یکی از دلایل مهم و اغلب نادیده‌گرفته‌شده در ناباروری زنان و اختلالات قاعدگی است. این سندرم زمانی ایجاد می‌شود که چسبندگی‌هایی در حفره رحم یا آسیب به آندومتر (لایه داخلی رحم) رخ دهد. مهم‌ترین علت بروز آن، جراحی‌هایی مانند کورتاژ، زایمان سخت یا عفونت‌های رحمی است. در این مقاله، به بررسی دقیق‌ترین و مؤثرترین روش‌های تشخیص سندرم آشرمن و آسیب آندومتر می‌پردازیم.
سندرم آشرمن چیست؟
در این اختلال، دیواره‌های داخلی رحم به هم می‌چسبند و منجر به کاهش یا انسداد حفره رحم می‌شوند. این چسبندگی‌ها باعث جلوگیری از قاعدگی طبیعی، لانه‌گزینی جنین و در نتیجه ناباروری می‌گردند.
زنان در معرض خطر سندرم آشرمن
-
سابقه کورتاژ پس از سقط یا زایمان
-
انجام جراحی‌های رحمی مثل میومکتومی یا هیستروسکوپی درمانی
-
ابتلا به عفونت‌های شدید داخل رحمی یا سل تناسلی
-
کاهش ناگهانی خونریزی قاعدگی یا قطع کامل پریود (آمنوره)
علائم رایج سندرم آشرمن
-
قاعدگی‌های سبک یا قطع کامل پریود
-
ناباروری یا سقط‌های مکرر
-
درد مزمن در ناحیه لگن
-
عدم موفقیت IVF به دلیل ناتوانی در لانه‌گزینی جنین
مهم‌ترین روش‌های تشخیص سندرم آشرمن
۱. سونوگرافی ترانس‌واژینال
-
بررسی ضخامت آندومتر
-
مشاهده چسبندگی‌های قابل توجه
-
روش اولیه و غیرتهاجمی اما دقت محدود
۲. سونوهیستروگرافی (SIS)
-
تزریق سرم نمکی داخل رحم برای باز شدن دیواره‌ها
-
شناسایی نواحی مسدود یا چسبنده
-
روش کم‌خطر، غیرتهاجمی و دقیق
۳. هیستروسالپنگوگرافی (HSG)
-
تصویربرداری با اشعه X و ماده حاجب
-
نمایش نواحی بدون پرشدگی یا انسداد
-
روش نسبتاً دردناک ولی اطلاعات آناتومیکی دقیق ارائه می‌دهد
۴. هیستروسکوپی تشخیصی (استاندارد طلایی)
-
مشاهده مستقیم داخل رحم با دوربین نازک
-
تشخیص محل و شدت چسبندگی‌ها
-
امکان درمان هم‌زمان با برش چسبندگی‌ها
-
دقیق‌ترین روش تشخیص سندرم آشرمن
۵. آزمایش‌های تکمیلی در صورت شک به عفونت یا اختلال هورمونی
-
آزمایش PCR برای بررسی سل تناسلی
-
بررسی هورمون‌های جنسی (FSH, LH, استرادیول)
-
تست‌های ایمونولوژیک یا انعقادی در موارد مشکوک به اختلال خودایمنی
آیا تصویربرداری به‌تنهایی کافی است؟
خیر. سونوگرافی و HSG تنها سرنخ‌هایی می‌دهند. تشخیص قطعی فقط با هیستروسکوپی امکان‌پذیر است، که هم ابزار تشخیص و هم درمان محسوب می‌شود.
درمان سندرم آشرمن پس از تشخیص
-
هیستروسکوپی درمانی برای جدا کردن چسبندگی‌ها
-
قرار دادن کاتتر داخل رحم + داروهای استروژنی برای ترمیم آندومتر
-
پیگیری درمان با هیستروسکوپی مجدد برای جلوگیری از چسبندگی دوباره
سؤالات متداول
آیا سندرم آشرمن قابل درمان است؟
بله. در بسیاری از موارد با هیستروسکوپی قابل درمان است؛ موفقیت درمان بستگی به شدت چسبندگی دارد.
آیا سونوگرافی کافی است؟
خیر. سونوگرافی مفید است اما برای تشخیص دقیق به هیستروسکوپی یا HSG نیاز است.
آیا این سندرم باعث ناباروری دائمی می‌شود؟
در موارد شدید ممکن است، اما با درمان به‌موقع شانس بازگشت باروری وجود دارد.
جمع‌بندی نهایی
سندرم آشرمن یک اختلال قابل درمان ولی نیازمند تشخیص سریع است. این عارضه می‌تواند مانع بارداری و قاعدگی طبیعی شود، اما با استفاده از روش‌های تصویربرداری مانند هیستروسکوپی و SIS می‌توان آن را به‌موقع شناسایی و درمان کرد. آگاهی زنان درباره علائم هشداردهنده و پیگیری تخصصی، کلید پیشگیری از عوارض بلندمدت این بیماری است.
منابع:
Mayo Clinic – Asherman’s Syndrome
Cleveland Clinic – Intrauterine Adhesions
No. 19
۰۴/۰۳
