SHBG یا Sex Hormone Binding Globulin پروتئینی است که در کبد تولید می‌شود و در جریان خون با هورمون‌های جنسی مانند تستوسترون و استروژن پیوند می‌زند. تنها بخش آزاد این هورمون‌ها می‌تواند فعالانه بر بافت‌های بدن اثر بگذارد، بنابراین آزمایش SHBG (گلوبولین متصل به هورمون جنسی) نقش غیرمستقیم اما حیاتی در تنظیم اثرات هورمون‌ها ایفا می‌کند.
SHBG چه کاری انجام می‌دهد؟
-
SHBG با اتصال به تستوسترون، دی‌هیدروتستوسترون (DHT) و استروژن، آن‌ها را در حالت غیرفعال نگه می‌دارد.
-
تنها هورمون‌های آزاد و غیرمتصل به SHBG قادر به نفوذ در سلول‌ها و ایجاد اثرات فیزیولوژیک هستند.
-
به همین دلیل، تغییرات سطح SHBG می‌تواند تأثیر چشم‌گیری بر علائم اختلالات هورمونی داشته باشد.
چه زمانی پزشک آزمایش SHBG را تجویز می‌کند؟
-
کاهش میل جنسی، ناتوانی جنسی یا ناباروری در مردان
-
بررسی بلوغ زودرس یا دیررس در نوجوانان
-
کمک به تشخیص آندروپوز (یائسگی مردانه)
-
ارزیابی تعادل تستوسترون در مردان و زنان
-
بررسی اختلالات متابولیکی مانند دیابت نوع ۲ یا بیماری‌های تیروئیدی و کبدی
تفسیر نتایج آزمایش SHBG
| سطح بالا | سطح پایین |
|---|---|
| کاهش تستوسترون آزاد | افزایش تستوسترون آزاد |
| پرکاری تیروئید (هیپرتیروئیدیسم) | کم‌کاری تیروئید (هیپوتیروئیدیسم) |
| بیماری‌های کبدی مزمن | چاقی و سندرم متابولیک |
| بارداری یا مصرف استروژن | مقاومت به انسولین یا دیابت |
| استفاده از داروهای استروژنی | مصرف داروهای آندروژنی یا استروئیدی |
🔎 نکته مهم: تفسیر SHBG به‌تنهایی کافی نیست و باید در کنار تست‌های تستوسترون آزاد و کل بررسی شود.
آزمایش‌های مکمل پیشنهادی با SHBG
-
تستوسترون آزاد و توتال
-
استروژن (E2)
-
LH و FSH برای بررسی عملکرد تخمدان‌ها یا بیضه‌ها
-
TSH و FT4 برای بررسی عملکرد تیروئید
-
آنزیم‌های کبدی (ALT، AST) برای بررسی وضعیت کبد
چه عواملی سطح SHBG را تغییر می‌دهند؟
عواملی که باعث افزایش SHBG می‌شوند:
-
بارداری
-
مصرف استروژن یا قرص‌های ضدبارداری
-
پرکاری تیروئید
-
بیماری‌های مزمن کبدی مانند سیروز
عواملی که باعث کاهش SHBG می‌شوند:
-
چاقی یا سندرم متابولیک
-
دیابت یا مقاومت به انسولین
-
مصرف داروهای آندروژنی یا استروئیدی
-
کم‌کاری تیروئید
جمع‌بندی نهایی
آزمایش SHBG یکی از ابزارهای مهم برای درک بهتر وضعیت هورمون‌های فعال در بدن است. با بررسی همزمان SHBG و تستوسترون، پزشکان می‌توانند دلایل مشکلاتی مانند ناباروری، کاهش میل جنسی، یا عدم تعادل قاعدگی را دقیق‌تر شناسایی کرده و درمان مناسب را آغاز کنند.
❓ پرسش‌های متداول
آیا تست SHBG برای تشخیص ناباروری مفید است؟
بله، این تست به‌ویژه در مردان با کاهش میل جنسی و زنان با PCOS می‌تواند اطلاعات دقیق‌تری درباره وضعیت هورمونی ارائه دهد.
آیا می‌توان SHBG را با درمان تغییر داد؟
بله. کنترل عوامل زمینه‌ای مانند بیماری‌های کبدی، تیروئیدی، چاقی یا مصرف داروهای هورمونی می‌تواند سطح SHBG را متعادل کند.
SHBG چه تفاوتی با تست تستوسترون آزاد دارد؟
SHBG به تستوسترون متصل می‌شود و آن را غیرفعال می‌کند؛ در حالی‌که تستوسترون آزاد شکل فعال این هورمون در بدن است و مستقیماً بر عملکرد جنسی، خلق‌وخو و عضله‌سازی اثر می‌گذارد.
منابع:
No. 93
۰۴/۰۲