پیش‌دیابت وضعیتی است که در آن سطح قند خون بالاتر از حد نرمال است، اما هنوز به آستانه‌ی دیابت نوع ۲ نرسیده است. این مرحله یک هشدار جدی است که اگر به آن توجه نشود، ممکن است به دیابت کامل، بیماری‌های قلبی و آسیب‌های عروقی منجر شود. خبر خوب این است که پیش‌دیابت قابل شناسایی و کنترل است؛ آن‌هم تنها با چند آزمایش ساده خون.
۱. آزمایش قند خون ناشتا (FBS)
-
نحوه انجام: پس از ۸ تا ۱۲ ساعت ناشتایی
-
تفسیر نتایج:
-
نرمال: کمتر از ۱۰۰ mg/dL
-
پیش‌دیابت: 100 تا ۱۲۵ mg/dL
-
دیابت: ۱۲۶ mg/dL یا بیشتر (در دو نوبت جداگانه)
-
اگر قند خون شما بین ۱۰۰ تا ۱۲۵ باشد، در محدوده پیش‌دیابت هستید و باید مراقب باشید.
۲. آزمایش تحمل گلوکز (OGTT)
-
نحوه انجام:
ابتدا قند خون ناشتا اندازه‌گیری می‌شود، سپس فرد محلولی حاوی ۷۵ گرم گلوکز می‌نوشد و پس از ۲ ساعت دوباره قند خون اندازه‌گیری می‌شود. -
تفسیر نتایج:
-
نرمال: کمتر از ۱۴۰ mg/dL
-
پیش‌دیابت: 140 تا ۱۹۹ mg/dL
-
دیابت: ۲۰۰ mg/dL یا بیشتر
-
🔸 این تست حساس‌ترین روش برای تشخیص پیش‌دیابت به‌ویژه در افراد پرخطر (مانند دارای اضافه وزن یا سابقه خانوادگی دیابت) است.
۳. آزمایش HbA1c (هموگلوبین A1c)
-
نحوه انجام: نیازی به ناشتایی ندارد
-
نشان‌دهنده: میانگین سطح قند خون در ۲ تا ۳ ماه گذشته
-
تفسیر نتایج:
-
نرمال: کمتر از ۵.۷٪
-
پیش‌دیابت: 5.۷ تا ۶.۴٪
-
دیابت: ۶.۵٪ یا بیشتر
-
🔹 این تست رایج‌ترین ابزار برای غربالگری و پایش قند خون در کلینیک‌ها است.
چه کسانی باید آزمایش تشخیص پیش‌دیابت بدهند؟
اگر هر یک از شرایط زیر را دارید، بهتر است آزمایش دهید:
-
سن بالای ۴۵ سال
-
اضافه وزن یا چاقی (BMI بالای ۲۵ یا در برخی نژادها بالای ۲۳)
-
سابقه خانوادگی دیابت
-
فشار خون بالا یا چربی خون بالا
-
سابقه دیابت بارداری یا تولد نوزاد با وزن بیش از ۴ کیلوگرم
-
سبک زندگی کم‌تحرک
-
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)
اگر نتیجه آزمایش در محدوده پیش‌دیابت بود، چه باید کرد؟
خبر خوب این است که پیش‌دیابت اغلب قابل برگشت است. اقدامات مهم:
-
کاهش ۵ تا ۷٪ وزن بدن
-
حداقل ۱۵۰ دقیقه ورزش در هفته (مانند پیاده‌روی سریع یا دوچرخه‌سواری)
-
اصلاح رژیم غذایی: کاهش قند، چربی اشباع و افزایش مصرف فیبر
-
پیگیری منظم قند خون با پزشک
-
در موارد خاص، مصرف داروهایی مثل متفورمین با نظر پزشک
پرسش‌های متداول
▪ آیا پیش‌دیابت علائم دارد؟
نه لزوماً. اغلب بدون علامت است و فقط با آزمایش مشخص می‌شود.
▪ آیا پیش‌دیابت برگشت‌پذیر است؟
بله، با تغییر سبک زندگی، بسیاری از افراد می‌توانند قند خون را به سطح نرمال بازگردانند.
▪ آیا همه افراد نیاز به دارو دارند؟
خیر. دارو فقط برای افراد پرریسک تجویز می‌شود. اغلب، اصلاح سبک زندگی کفایت می‌کند.
جمع‌بندی نهایی
پیش‌دیابت فرصتی طلایی برای پیشگیری از دیابت نوع ۲ است. با استفاده از آزمایش‌هایی مانند قند خون ناشتا، OGTT و HbA1c می‌توان این وضعیت را به‌موقع شناسایی کرد. اگر نتایج شما در محدوده پیش‌دیابت باشد، با تغییر سبک زندگی می‌توانید از پیشرفت بیماری جلوگیری کنید و آینده‌ای سالم‌تر بسازید.
منابع
CDC – Prediabetes: Your Chance to Prevent Type 2 Diabetes
Mayo Clinic – Prediabetes diagnosis and tests
No. 6
۰۴/۰۵
