غدد لنفاوی متورم در کودکان (گردن، زیربغل یا کشاله‌ران) پس از سرماخوردگی، گلودرد یا عفونت‌های ویروسی و باکتریایی بسیار شایع است. اغلب این موارد خوش‌خیم‌اند و با بهبود عفونت، به‌تدریج کوچک می‌شوند. اما شناخت علائم هشدار و آشنایی با آزمایش‌های ضروری، به والدین کمک می‌کند تصمیم‌های درستی بگیرند.
چرا بعد از عفونت، غدد کودک بزرگ می‌شود؟
غدد لنفاوی بخشی از سیستم ایمنی هستند و هنگام مقابله با میکروب‌ها، متورم و دردناک می‌شوند. این واکنش «التهابی» اغلب موقتی است.
-
ویروس‌ها: شایع‌ترین علت در کودکان (مثلاً سرماخوردگی).
-
باکتری‌ها: گاهی باعث لنفادِنیت می‌شوند (مانند استرپتوکوک یا استافیلوکوک).
-
علل خاص:
-
خراش گربه → تورم غدد دردناک، معمولاً ۱ تا ۳ هفته بعد از تماس.
-
لنفادِنیت مزانتریک (شکمی) → پس از گاستروانتریت، در کودکان شایع‌تر است.
-
چه زمانی باید نگران شویم و به پزشک مراجعه کنیم؟
در شرایط زیر مراجعه ضروری است:
-
تورم بیش از ۲ تا ۴ هفته باقی بماند یا رو به افزایش باشد.
-
غده سفت، ثابت یا غیرمتحرک لمس شود.
-
همراه با تب طولانی، تعریق شبانه، کاهش وزن یا سرفه مزمن باشد.
-
درد شدید، قرمزی یا گرمی روی غده دیده شود.
خبر خوب: بیشتر تورم‌ها پس از بیماری‌های خفیف موقتی هستند و خودبه‌خود برطرف می‌شوند.
مراقبت در منزل
-
استراحت و نوشیدن مایعات کافی.
-
استفاده از مسکن مناسب سن (ایبوپروفن یا استامینوفن طبق نظر پزشک).
-
کمپرس گرم چند بار در روز روی ناحیه دردناک.
در صورت شک به عفونت باکتریایی، پزشک آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند. عفونت‌های ویروسی نیاز به آنتی‌بیوتیک ندارند. اگر آبسه تشکیل شود، تخلیه جراحی لازم است.
چه آزمایش‌هایی ممکن است درخواست شود؟
بسته به علائم کودک:
-
CBC (شمارش کامل خون): بررسی گلبول‌های سفید و عفونت
-
CRP/ESR: ارزیابی التهاب و افتراق ویروسی/باکتریایی
-
گلودرد چرکی: تست سریع استرپ A (RADT) یا کشت حلق
-
شک به مونو (EBV): تست مونواسپات یا آنتی‌بادی‌های EBV.
-
پس از خراش گربه: معاینه بالینی؛ در برخی موارد، آزیترومایسین روند بهبود را سریع‌تر می‌کند.
چه تصویربرداری‌هایی کاربرد دارد؟
-
شکم درد + تب: سونوگرافی اولین انتخاب برای بررسی لنفادِنیت مزانتریک است.
-
لنفادِنیت گردنی مقاوم یا مشکوک به آبسه: سونو یا CT برای بررسی نیاز به تخلیه
سناریوهای رایج برای والدین
-
پس از سرماخوردگی/ویروس‌ها: معمولاً خودبه‌خود برطرف می‌شود؛ اگر بیش از ۲–۴ هفته طول کشید باید بررسی شود.
-
گلودرد تب‌دار با چرک: تست استرپ و در صورت مثبت بودن، آنتی‌بیوتیک.
-
خراش گربه: بیشتر خودبه‌خود خوب می‌شود؛ گاهی آزیترومایسین کمک می‌کند.
-
درد شکم + تب پس از گاستروانتریت: احتمال لنفادِنیت مزانتریک؛ درمان علامتی.
-
تورم زیربغل پس از واکسن: معمولاً موقت است.
پرسش‌های متداول (FAQ)
۱. تورم غدد چقدر طول می‌کشد تا برطرف شود؟
گاهی هفته‌ها تا چند ماه زمان می‌برد.
۲. چه زمانی آزمایش خون لازم است؟
وقتی تب طولانی، بدحالی یا شک به عفونت باکتریایی وجود دارد.
۳. آیا همه موارد نیاز به آنتی‌بیوتیک دارند؟
خیر؛ بیشتر موارد ویروسی‌اند و خودبه‌خود بهبود می‌یابند.
۴. چه زمانی سونوگرافی یا نمونه‌برداری لازم است؟
در صورت تورم طولانی، سفت و ثابت، یا همراه علائم هشدار.
۵. در خانه چه کار کنیم؟
استراحت، مایعات، مسکن مناسب و کمپرس گرم؛ از فشار دادن غده خودداری کنید.
جمع‌بندی
بزرگی غدد لنفاوی در کودکان پس از عفونت‌های ساده بسیار شایع و معمولاً خوش‌خیم است. با این حال اگر تورم بیش از ۲ تا ۴ هفته ادامه پیدا کند یا همراه با علائم هشداردهنده مانند تب طولانی، کاهش وزن، یا تعریق شبانه باشد، بررسی پزشکی ضرورت دارد.
برای تشخیص علت، آزمایش‌هایی همچون CBC، CRP/ESR، تست‌های اختصاصی برای استرپتوکوک یا EBV و در موارد خاص سونوگرافی توصیه می‌شوند.
درمان بسته به علت زمینه‌ای انجام می‌شود و باید از مصرف بی‌مورد آنتی‌بیوتیک خودداری کرد.
منابع معتبر:
Mayo Clinic | CDC | Testing.com
No. 73
۰۴/۰۵
