اینهیبین A و اینهیبین B هورمون‌هایی هستند که به‌طور طبیعی در بدن تولید می‌شوند و نقش مهمی در تنظیم عملکرد سیستم تولیدمثل دارند. این هورمون‌ها توسط سلول‌های گرانولوزا در تخمدان زنان و سلول‌های سرتولی در بیضه مردان ترشح می‌شوند.
اگرچه سطح آن‌ها در شرایط طبیعی تنظیم‌شده است، اما در برخی بیماری‌ها به‌ویژه تومورهای خاص تخمدانی یا بیضه‌ای، ممکن است افزایش غیرطبیعی پیدا کنند. آزمایش تومور مارکر اینهیبین A و B می‌تواند به تشخیص، پایش درمان و بررسی عود این نوع سرطان‌ها کمک کند.
نقش اینهیبین A و B در بدن
– اینهیبین A: بیشتر در نیمه دوم چرخه قاعدگی و دوران بارداری افزایش می‌یابد و توسط فولیکول‌های بالغ و جفت تولید می‌شود.
– اینهیبین B: در اوایل چرخه قاعدگی در زنان و به‌طور ثابت در مردان بالغ ترشح می‌شود و به ارزیابی ذخیره تخمدان و عملکرد اسپرم‌سازی کمک می‌کند.
– در سرطان‌ها: سطوح بالاتر از حد طبیعی این هورمون‌ها می‌تواند به تومورهایی چون تومور سلول گرانولوزا یا تومورهای سرتولی اشاره کند.
کاربردهای بالینی آزمایش
– تشخیص تومورهای تخمدانی نادر به‌ویژه تومور سلول گرانولوزا در زنان
– پایش اثربخشی درمان: کاهش سطح اینهیبین پس از جراحی یا شیمی‌درمانی نشانه پاسخ مثبت به درمان است
– شناسایی عود بیماری: افزایش مجدد سطح هورمون در بیمار درمان‌شده می‌تواند نشانه بازگشت تومور باشد
– گاهی برای ارزیابی ناباروری یا اختلالات عملکرد تخمدان و بیضه نیز به عنوان تست مکمل استفاده می‌شود، هرچند هدف اصلی آن شناسایی تومور است
چه کسانی نیاز به انجام این تست دارند؟
– زنان، به‌ویژه پس از یائسگی، که دارای علائم توده تخمدانی یا یافته‌های غیرطبیعی در سونوگرافی هستند
– بیمارانی که سابقه تومور سلول گرانولوزا دارند و نیاز به پایش منظم دارند
– مردان با شک به تومورهای بیضه‌ای خاص یا اختلال عملکرد بیضه
روش انجام و آمادگی پیش از آزمایش
نمونه‌گیری : از طریق خون‌گیری وریدی انجام می‌شود
آمادگی خاص : معمولاً نیاز به آمادگی ویژه ندارد؛ در برخی شرایط، پزشک ممکن است زمان خاصی از چرخه قاعدگی را برای نمونه‌گیری در نظر بگیرد
زمان آماده شدن نتایج : بسته به آزمایشگاه، بین یک تا چند روز
تفسیر نتایج آزمایش
– سطح بالا در زنان پس از یائسگی: نشانه قوی وجود تومور تخمدانی یا عود آن
– سطح بالا در مردان: احتمال وجود تومورهای نادر بیضه‌ای یا سلول‌های سرتولی
– کاهش سطح پس از درمان: معمولاً نشانه موفقیت مداخلات درمانی است
سطح هورمون باید در کنار علائم بالینی، یافته‌های تصویربرداری و سایر آزمایش‌های مارکر توموری مانند CA-125 یا AFP تفسیر شود
محدودیت‌ها و نکات مهم
این آزمایش به‌تنهایی قادر به تشخیص قطعی سرطان نیست
– در برخی بیماری‌های خوش‌خیم یا شرایط فیزیولوژیک (مانند بارداری یا چرخه قاعدگی) نیز ممکن است تغییر سطح دیده شود
– انجام منظم این تست برای بیماران پیگیر می‌تواند از عود دیرهنگام تومور پیشگیری و درمان را سریع‌تر آغاز کند
پرسش‌های متداول
۱. آیا این آزمایش برای غربالگری سرطان در جمعیت عمومی مناسب است؟
خیر. فقط در افرادی که علائم یا سابقه خاص دارند توصیه می‌شود.
۲. آیا قبل از آزمایش باید ناشتا باشم؟
خیر، معمولاً نیازی به ناشتا بودن نیست مگر اینکه پزشک دستور دیگری بدهد.
۳. آیا سطح بالای اینهیبین همیشه به معنای سرطان است
خیر. عوامل غیرسرطانی هم می‌توانند سطح آن را تغییر دهند و تفسیر باید توسط پزشک انجام شود.
جمع‌بندی
آزمایش تومور مارکر اینهیبین A و B تست ارزشمندی برای تشخیص، پایش و پیگیری برخی تومورهای تخمدانی و بیضه‌ای است. ترکیب این تست با سایر آزمایش‌ها و روش‌های تصویربرداری به پزشکان کمک می‌کند تصویر دقیقی از وضعیت بیماری و اثربخشی درمان به دست آورند. انجام به‌موقع و پیگیری منظم آن به‌ویژه در بیماران با خطر عود می‌تواند نقش مهمی در افزایش طول عمر و کیفیت زندگی داشته باشد.
منابع :
[LabTestsOnline – اینهیبین A و B به عنوان مارکر تومور]
[Mayo Clinic Laboratories – پروفایل اینهیبین]
No.99
۰۴/۰۶
