ناپایداری میکروستلایت (MSI) یک تغییر ژنتیکی است که زمانی رخ می‌دهد که سیستم ترمیم DNA سلول‌ها به‌درستی کار نکند. این وضعیت می‌تواند باعث ایجاد جهش‌های متعدد در توالی‌های کوتاه و تکراری DNA (میکروستلایت‌ها) شود. آزمایش MSI یکی از تست های مهم در تشخیص برخی سرطان‌ها، به‌ویژه سرطان روده بزرگ و سرطان آندومتر، و همچنین شناسایی سندرم‌های ارثی مانند سندرم لینچ است. شناخت وضعیت MSI می‌تواند در انتخاب درمان و تعیین پیش‌آگهی بیمار نقش کلیدی داشته باشد.
آزمایش MSI چیست؟
این آزمایش یک تست مولکولی است که به بررسی تغییرات در طول و ساختار میکروستلایت‌های DNA می‌پردازد. در افراد سالم، طول این توالی‌ها ثابت است، اما در بیمارانی که سیستم ترمیم عدم تطابق DNA (Mismatch Repair – MMR) دچار نقص شده، این طول‌ها تغییر می‌کند.
کاربردهای بالینی
– تشخیص سرطان‌های MSI-High: شایع در انواع خاصی از سرطان روده بزرگ و رحم
– غربالگری سندرم لینچ: شناسایی افراد در معرض خطر بالا برای سرطان‌های ارثی
– کمک به انتخاب درمان: بیماران MSI-High ممکن است بهتر به درمان‌های ایمنی‌درمانی پاسخ دهند
– پیش‌آگهی بیماری: برخی سرطان‌های MSI-High رفتار بالینی متفاوتی دارند
چه زمانی آزمایش MSI توصیه می‌شود؟
– بیمار مبتلا به سرطان کولورکتال یا آندومتر با سن کمتر از ۵۰ سال
– وجود سابقه خانوادگی قوی از سرطان‌های مرتبط با سندرم لینچ
– یافته‌های بافت‌شناسی مشکوک به MSI-High در نمونه تومور
– بررسی گزینه‌های ایمنی‌درمانی در سرطان‌های پیشرفته
روش انجام آزمایش
۱. نمونه‌گیری: معمولاً از بافت تومور ذخیره‌شده در پارافین (FFPE) یا همراه نمونه خون برای کنترل
۲. بررسی مولکولی: استفاده از PCR برای ارزیابی طول میکروستلایت‌ها یا توالی‌یابی نسل جدید (NGS)
۳. مقایسه: مقایسه بین DNA توموری و DNA طبیعی فرد
۴. طبقه‌بندی نتایج:
– MSI-High: تغییرات قابل توجه در بیش از ۳۰–۴۰٪ مارکرها
– MSI-Low: تغییرات خفیف
– MSS (Stable): بدون ناپایداری
تفسیر و اهمیت نتایج
MSI-High:
– احتمال بالاتر وجود سندرم لینچ
– پیش‌آگهی بهتر در برخی سرطان‌ها
– کاندید مناسب برای ایمنی‌درمانی با مهارکننده‌های PD-1
MSI-Low یا MSS:
– احتمال کمتر نقص در MMR
– تصمیم‌گیری درمانی بر اساس سایر عوامل بالینی و مولکولی
محدودیت‌های آزمایش
– نیاز به نمونه با کیفیت مناسب بافت تومور
– MSI تنها یکی از شاخص‌های نقص ترمیم DNA است؛ برخی تومورها بدون MSI نیز نقص MMR دارند
– نتایج باید همراه با تاریخچه خانوادگی، یافته‌های کلینیکی و سایر تست‌های ژنتیک تفسیر شود
پرسش‌های متداول
۱. آیا نتیجه MSI-High حتماً به معنای وجود سرطان ارثی است؟
خیر، MSI-High می‌تواند در موارد غیر ارثی هم دیده شود و نیازمند بررسی ژنتیکی تکمیلی است.
۲. آیا MSI می‌تواند روی درمان تاثیر بگذارد؟
بله، بیماران MSI-High ممکن است به ایمنی‌درمانی پاسخ بهتری داشته باشند.
۳. آیا انجام این آزمایش دردناک است؟
خیر، چون بر روی نمونه بافتی که از قبل در پاتولوژی موجود است انجام می‌شود و نیاز به نمونه‌گیری جدید ندارد.
نتیجه گیری
آزمایش MSI یک تست مهم مولکولی است که هم در تشخیص سرطان‌های خاص و هم در شناسایی سندرم‌های ارثی نقش دارد. این آزمایش علاوه بر کمک به انتخاب مسیر درمان، می‌تواند اطلاعات ارزشمندی درباره پیش‌آگهی سرطان ارائه دهد. انجام این تست در بیماران با عوامل خطر یا یافته‌های مشکوک، گام مهمی برای درمان مؤثر و پیشگیری هدفمند است.
منابع :
– [Mayo Clinic – Microsatellite Instability Testing]
– [Cleveland Clinic – Lynch Syndrome and MSI]
No.120
۰۴/۰۶
