هورمونهای تیروئیدی (T3 و T4) توسط غده تیروئید تولید میشوند و وظیفه اصلیشان تنظیم متابولیسم بدن و مصرف انرژی است. قلب به عنوان یک عضو حیاتی، به شدت تحت تأثیر این هورمونها قرار دارد. تغییرات در سطح هورمونهای تیروئید میتواند ضربان قلب، قدرت انقباض، جریان خون و حتی ساختمان عضله قلب را دگرگون کند. شناخت این ارتباط برای تشخیص و درمان بیماریهای قلبی و تیروئیدی ضروری است.
چگونه هورمونهای تیروئید بر عملکرد قلب اثر میگذارند؟
۱. افزایش ضربان قلب و قدرت انقباض
– T3 و T4 باعث افزایش تعداد گیرندههای β-آدرنرژیک در قلب میشوند.
– این امر ضربان قلب (تاکیکاردی) و قدرت انقباض عضله را بیشتر میکند.
۲. افزایش برونده قلبی (Cardiac Output)
– هورمونهای تیروئید با بالا بردن سرعت جریان خون و افزایش حجم ضربهای، برونده کلی قلب را بالا میبرند.
– این اثر در پرکاری تیروئید برجسته است و میتواند منجر به تپش قلب و ضعف عمومی شود.
۳. اثر بر فشار خون و مقاومت عروقی
– با کاهش مقاومت عروق محیطی، فشار خون سیستولیک افزایش و فشار خون دیاستولیک کاهش مییابد.
– این تغییرات میتواند در بیماران مبتلا به پرکاری یا کمکاری تیروئید مشکلاتی ایجاد کند.
پرکاری تیروئید و قلب
– تاکیکاردی و آریتمی بهویژه فیبریلاسیون دهلیزی یکی از شایعترین عوارض قلبی پرکاری تیروئید است.
– افزایش نیاز اکسیژن قلب و فعالیت بیش از حد میوکارد ممکن است باعث آنژین یا نارسایی قلبی شود.
– در بیماران مستعد، پرکاری تیروئید میتواند آسیب به دیواره قلب و هیپرتروفی ایجاد کند.
کمکاری تیروئید و قلب
– کاهش هورمونهای تیروئیدی ضربان قلب را کند (برادیکاردی) میکند.
– برونده قلبی کاهش مییابد و خستگی زودرس ایجاد میشود.
– تجمع مایع در بافتها (حتی پریکارد قلب) ممکن است رخ دهد و عملکرد قلب را محدود کند.
– درازمدت، کمکاری تیروئید میتواند با افزایش کلسترول و آترواسکلروز، خطر بیماریهای قلبی را بالا ببرد.
تستهای هورمون تیروئید در ارزیابی قلب
پزشکان برای بررسی اثر تیروئید بر قلب، معمولاً آزمایشهای زیر را درخواست میکنند:
– TSH: حساسترین تست برای غربالگری اختلالات تیروئید.
– Free T4 و Free T3: برای ارزیابی دقیق سطح هورمونهای فعال.
– در صورت مشاهده آریتمی یا نارسایی قلبی بدون علت واضح، بررسی عملکرد تیروئید ضروری است.
راهکارهای مراقبتی برای بیماران قلبی با مشکلات تیروئید
– کنترل دقیق سطح هورمونهای تیروئید با دارو و پایش آزمایشگاهی
– استفاده از بتابلاکرها در پرکاری تیروئید برای کنترل ضربان و آریتمیها
– تنظیم رژیم غذایی و مدیریت فشار خون و چربیها بهویژه در کمکاری تیروئید
– مشاوره قلبی-غدد برای بیماران دوگانه (قلبی و تیروئیدی).
پرسشهای متداول
۱. آیا پرکاری تیروئید همیشه باعث تپش قلب میشود؟
تقریباً بله، اما شدت آن بسته به سن، وضعیت قلب و مدت بیماری متفاوت است.
۲. آیا درمان اختلال تیروئید میتواند مشکلات قلبی را بهبود دهد؟
در بیشتر موارد، بهبود تعادل هورمونی باعث کاهش یا رفع اختلالات قلبی مرتبط میشود.
۳. آیا بیماران قلبی باید تیروئید خود را مرتباً بررسی کنند؟
اگر آریتمی یا نارسایی قلبی بدون علت مشخص دارید، یا داروهای تیروئید مصرف میکنید، انجام تستهای منظم توصیه میشود.
خلاصه
هورمونهای تیروئید نقش حیاتی در حفظ عملکرد و سلامت قلب دارند. پرکاری تیروئید میتواند سیستم قلبی را بیشفعال کند و منجر به آریتمی و نارسایی شود، در حالی که کمکاری تیروئید سرعت و قدرت قلب را کاهش میدهد و خطر آترواسکلروز را بالا میبرد. تشخیص بهموقع و درمان مناسب میتواند از بروز مشکلات جدی قلبی جلوگیری کند.
منابع :
– Mayo Clinic – Thyroid Disease and Heart Health
– LabTestsOnline – Thyroid Hormone Testing
No.21
۰۴/۰۷