ملانوما میتواند از پوست به مسیرهای لنفی گسترش یابد(متاستاز ملانوما) و به غدد لنفاوی نزدیک محل ضایعه برسد. شناسایی زودهنگام درگیری غدد، مسیر درمان (از جراحی تا ایمونوتراپی و درمانهای هدفمند) و پیشآگهی را تغییر میدهد.
نشانههای هشدار روی پوست را با قاعدهی ABCDE بهخاطر بسپارید (عدم تقارن، حاشیه نامنظم، رنگ ناهمگون، قطر، تغییر/تکامل) و در صورت وجود تودهی جدید و پایدار در گردن، زیربغل یا کشالهران سریعتر ارزیابی شوید
علائم هشدار درگیری غدد لنفاوی
-
توده یا تورم جدید و ماندگار همسمت ضایعهی پوستی (سفت و کمتحرک)
-
تغییرات نگرانکنندهی خال/لکه مطابق ABCDE؛ هر زخمی که بهبود نمییابد یا رشد و خونریزی دارد
-
علائم سیستمیک در مراحل پیشرفته (مانند سردردهای جدید یا سرفهی مداوم) که نیازمند تصویربرداری هدفمند است
مسیر تشخیصی متاستاز ملانوما
۱) تأیید تشخیص پوستی
معاینه، درماتوسکوپی و بیوپسی پوست اولین گام برای اثبات ملانوماست
۲) بیوپسی غدهٔ نگهبان (SLNB)
برای ملانوماهای ضخیمتر از ۰٫۸ میلیمتر یا دارای اولسرation، SLNB جهت بررسی میکرومتاستاز توصیه میشود. اگر غدهها از قبل بزرگ یا غیرطبیعی باشند، بیوپسی مستقیم همان غده انجام میشود
۳) غده قابل لمس
سونوگرافی و نمونهبرداری با سوزن نازک (FNA) یا کور نیدل تحت هدایت تصویربرداری، روش استاندارد برای اثبات درگیری است
۴) تصویربرداری مرحلهای
CT، MRI (ویژه مغز) و PET/CT در صورت ریسک بالا برای بررسی گسترش فراتر از پوست/غدد انجام میشوند. در ملانوماهای کوچک کمخطر، معمولاً نیاز نیست
۵) آزمایشهای خونی و مولکولی
-
LDH پیش از درمان در بیماری پیشرفته به پیشآگهی کمک میکند
-
آزمایشهای ژنتیکی تومور (BRAF) برای انتخاب درمان هدفمند در ملانوماهای متاستاتیک اهمیت دارند
مسیر درمان پس از نتیجه غده
-
درگیری غدد نزدیک معمولاً معادل مرحله III است و میتواند به درمانهای تکمیلی مانند ایمونوتراپی یا درمان هدفمند نیاز داشته باشد
-
اگر SLNB منفی باشد، درمان اضافی نیاز نیست اما پیگیری منظم پوست و غدد اهمیت دارد
هشدارهای مهم برای مراجعه فوری
-
تودهی روبهرشد در زیربغل، کشالهران یا گردن، بهویژه همسمت ضایعه.
-
هر تغییر تازه در خال یا لکه مطابق ABCDE.
-
علائم عصبی یا ریوی غیرقابلتوضیح
پرسشهای متداول
۱) آیا هر تورم غدهای نشانه متاستاز است؟
خیر. بسیاری از تورمهای غدد ناشی از التهاب یا عفونت هستند، اما در بیماران مبتلا به ملانوما باید بررسی دقیق شود
۲) چه زمانی SLNB توصیه میشود؟
زمانی که عمق ضایعه بیش از ۰٫۸ میلیمتر باشد یا اولسرation وجود داشته باشد
۳) بهترین بررسی برای غده قابل لمس چیست؟
سونوگرافی و نمونهبرداری با سوزن نازک یا کور نیدل
۴) LDH چه کمکی میکند؟
نشانگر شدت بیماری در مراحل پیشرفته است و برای پایش پاسخ درمانی استفاده میشود
۵) آیا تصویربرداری برای همه لازم است؟
خیر. در ملانوماهای کوچک و کمخطر، تصویربرداری معمولاً انجام نمیشود؛ در موارد پرخطر بر اساس نظر پزشک انجام خواهد شد
جمعبندی کوتاه
-
تودهی لنفاوی پایدار کنار ضایعه ملانوما یا تغییر پوستی ABCDE را جدی بگیرید
-
مسیر پیشنهادی: بیوپسی پوست → SLNB → سونوگرافی/FNA برای غده قابل لمس → تصویربرداری در موارد منتخب → آزمایشهای LDH و ژنتیک تومور (BRAF) برای تصمیمگیری درمانی
⚠️ این مطلب جایگزین ویزیت پزشکی نیست. در صورت مشاهدهی تودهی لنفاوی جدید یا تغییرات نگرانکننده پوستی، برای انتخاب دقیقترین تستها (SLNB، FNA، تصویربرداری و آزمایشهای تکمیلی) با پزشک یا انکولوژیست مشورت کنید.
منابع :
Mayo Clinic – Sentinel lymph node biopsy
CDC – What to look for: Signs and symptoms of melanoma
No. 81
۰۴/۰۵