تب مالت یا بروسلوز یک عفونت زئونوز است که از تماس با دام آلوده یا مصرف لبنیات غیرپاستوریزه منتقل می‌شود. تشخیص قطعی با کشت و تست‌های سرولوژیک انجام می‌شود.
چه زمانی به بروسلوز شک کنیم؟
تب، تعریق شبانه، درد مفاصل یا کمر
کاهش وزن، بی‌حالی مزمن
سابقه تماس با دام، مصرف لبنیات خام یا سفر به مناطق آندمیک
مواجهه شغلی: دامداری، کشتارگاه، آزمایشگاه
> نکته ایمنی: نمونه‌ها باید با اطلاع آزمایشگاه ارسال شوند تا اقدامات ایمنی انجام شود، زیرا بروسلا از عوامل پرخطر آزمایشگاهی است.
کشت‌های خاص: استاندارد قطعی تشخیص
کشت خون و مغز استخوان: تأیید قطعی بیماری؛ بازده مغز استخوان معمولاً بالاتر و زمان تشخیص کوتاه‌تر است.
مایعات استریل دیگر: CSF، مایع مفصلی، در صورت درگیری سیستم‌های دیگر.
نکته: رشد بروسلا کند است و ممکن است چند روز تا چند هفته طول بکشد؛ بنابراین نتایج باید همراه با بالین تفسیر شود.
سرولوژی (آزمایش آنتی‌بادی)
۱) غربالگری سریع: Rose Bengal Test (RBT)
تست کارتی چند دقیقه‌ای، حساس برای غربالگری اولیه
نتیجه مثبت باید با آزمایش اختصاصی تأیید شود
۲) تأیید: SAT/ELISA
SAT (Standard Agglutination Test): رقیق‌سازی سریالی سرم
برای تشخیص قطعی: دو نمونه سرم (حاد و نقاهت) با فاصله ۲–۴ هفته و افزایش چهار برابری عیار
ELISA IgM/IgG: IgM زودتر ظاهر می‌شود؛ IgG ممکن است ماه‌ها پایدار بماند، بنابراین روند عیار مهم‌تر از یک عدد منفرد است
توجه به واکنش‌های متقاطع و منفی کاذب مراحل ابتدایی ضروری است
۳) تست‌های تکمیلی
۲-ME IgM: غیرفعال‌سازی IgM برای تشخیص فعال بودن بیماری
کومبس ضدبروسلا: در موارد مزمن/عودی کاربرد دارد
PCR و تست‌های مولکولی
PCR از خون یا بافت می‌تواند DNA بروسلا را شناسایی کند
نکته: نتیجه مثبت PCR معمولاً تشخیص احتمالی است و باید همراه کشت، سرولوژی و بالین تفسیر شود
گونه‌های خاص
B. canis و سوش واکسنی RB51 معمولاً با سرولوژی‌های رایج شناسایی نمی‌شوند
در مواجهه با سگ یا مصرف لبنیات خام آلوده، کشت و روش‌های ویژه مد نظر قرار گیرد
الگوریتم عملی درخواست آزمایش
۱. نمونه کشت: خون → در شک بالینی بالا یا مصرف آنتی‌بیوتیک، کشت مغز استخوان یا مایعات استریل
۲. سرولوژی پایه: RBT (غربالگری) + SAT/ELISA (تأیید)، دو نمونه سرم با فاصله ۲–۴ هفته
۳. تست‌های کمکی: PCR برای سرعت بیشتر، همراه با بالین و سایر آزمایش‌ها تفسیر شود
۴. ایمنی و گزارش: اطلاع آزمایشگاه برای ایمنی کارکنان و گزارش بیماری ضروری است
۵. بررسی عوارض: اکوکاردیوگرافی، CT/MRI، رادیوگرافی یا کشت CSF بسته به علائم
تفسیر نتایج
کشت مثبت: تشخیص قطعی
SAT/ELISA با افزایش چهار برابری عیار: تشخیص محتمل/قوی
RBT مثبت تنها: نیازمند تأیید
PCR مثبت: تشخیص احتمالی، به‌تنهایی کافی نیست
IgG مثبت پایدار: الزاماً نشان‌دهنده بیماری فعال نیست
پرسش‌های متداول
۱) آیا یک آزمایش منفرد کافی است؟
خیر، ترکیب کشت + سرولوژی و در صورت نیاز PCR بهترین دقت را می‌دهد.
۲) کدام کشت حساس‌تر است؟
مغز استخوان بازده بالاتری دارد، اما خون کم‌تهاجمی‌تر و تکرارپذیر است.
۳) اگر RBT مثبت شد چه می‌شود؟
نتیجه مثبت باید با SAT/ELISA یا کشت تأیید شود.
۴) تفاوت IgM و IgG چیست؟
IgM زودتر بالا می‌رود و ممکن است با ۲-ME کاهش یابد؛ IgG دیرتر ظاهر و پایدار است، روند عیار مهم‌تر از یک عدد منفرد است.
۵) آیا PCR جای کشت را می‌گیرد؟
خیر، PCR مفید است ولی به‌تنهایی قطعی نیست و باید همراه کشت/سرولوژی و بالین تفسیر شود.
جمع‌بندی
کشت (خون، مغز استخوان، مایعات استریل): معیار قطعی تشخیص
سرولوژی مرحله‌ای: RBT برای غربالگری + SAT/ELISA برای تأیید با دو نمونه سرم
PCR: کمک‌کننده ولی احتمالی، جایگزین روش‌های کلاسیک نیست
ایمنی: اطلاع آزمایشگاه ضروری است
این مطلب آموزشی جایگزین ویزیت پزشک نیست. در صورت علائم شدید یا بدترشونده، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
منابع
Cleveland Clinic – Brucellosis
No. 99
۰۴/۰۵